Yazan: Işık SÜKAN

Ey dostlar cahil ile yakın olup. Bağrım yanıp candan doyup öldüm ben işe. Doğru söylesen eğri yola boynumu çeker. Kanlar yutup gam zehrine doydum ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Cahil ile yakınlık kuranlar ve cahilleri sevenler eninde sonunda acı içinde, kalbleri kırılmış olarak acı çekerler. Çünkü söylenen lafların ters anlarlar ve ters yorum yaparlar. Bu gibi kişiler cahilliklerinden daima kıskançlık ve haset içinde olgun insanları bulundukları yerden aşağı çekmeye ve onları kötü tanıtmaya meyyaldirler.  “Adam arkadaşına galiba yağmur yağacak” diyor cahil dostu “Sen bana ördek mi diyorsun?” diye çemkiriyor. O yüzden cahillerle arkadaşlık edilmez.

*

*

*

Haykırsam Hakk imdadıma yetişirmi ki? Göğsümdeki paslarım gider mi ki? Bütün cahiller bu alemden gider mi ki? Cahillerden yüz bin cefa gördüm ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Yüksek sesle bağırarak “Hakk’ı imdadıma çağırsam, acaba cahillerin zararlarından kurtarmak üzere bana yetişir mi?” diyen Hoca cahillerin o alemden gitmelerini diliyor. Çünkü yüz bin cefa görmesinin sebebini cahillere bağlıyor.

*

Hakk vuslatını arayıp bulmadan hayraneyim. Durmadan ağlayıp gönlü harap divaneyim. Halimi sorsan ben sevgilinin talibiyim. Sevgili arayıp yok olup geldim ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        “Hakk’a kavuşmak için durmadan arayıp soruyorum  ama bütün çabalarıma rağmen bulamasam bile yine O’na hayranım. Durmadan ağladığım için gönlüm harap oldu. Ve ben divane oldum. Halimi sorarsanız ben sevgilinin talibiyim. Sevgiliyi ararken kendimi yok edip geldim” diyor Hoca Ahmet.

*

Yer altına kaçıp girdim cahillerden. Elim açıp dua isteyip mert kişilerden. Garib canım yüz tasadduk bilgelerden. Bilge bulmayıp yer altına girdim ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Hoca Ahmet cahillerin şerrinden kaçıp yer altına girdiğini söylüyor. Elini açmış, mert kişilerden cahillerden kurtulmak için dua istemiş. Kendine göre bir dost bir arkadaş, bir yandaş bulamadığı için garip kalan Hoca belki bir alime rastlarım diye yüzlerce sadaka vermiş. Ama bilge birini bulamadığı için yer altına girmiş.

*

Cahilleri benden sorma göğsüm çıka. Hakk’tan korkup yas tutsam güler kahkahayla. Ağzı açık nefsi ulu misli lakka. Cahillerden korkub sana geldim ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Cahillerden o kadar yıldım ki, onları benden sorma. Yoksa nefesim durup göğsüm daralır neredeyse canım çıkacak gibi olur. Hakk’tan korkup yas tutsam, cahil kahkahayla güler. Nefsi ulu lakka gibi ağzını öyle açar kahkahayla. Cahillerden korkup (Rabbim) sana geldim ben işte.

*

Bir şey umma cahillerden kadrini bilmez. Karanlık içinde yol şaşırsan yola salmaz. Boyun büküp yalvarsan elini tutmaz. Cahillerden şikâyet ederek geldim ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Cahil olan kimseler bilgisizlik yüzünden karanlıktadırlar.  Bu kişiler düşünmekten acizdirler. O yüzden daima yanlıştadırlar. Değer yargıları yoktur. Başkalarından duydukları yalan yanlış şeyleri değer sanırlar. O yüzden kadir kıymet bilemezler. Bu gibi kişilere yol sorsalar “bilmiyorum” demez, insanı yanlışa yönlendirirler. Cahillerde ayrıca merhamette olmaz. Çünkü merhametin ne olduğunu da bilmezler. Hoca Ahmet cahillerden çok şikayetçi görünüyor.

*

Önce-sonra iyiler gitti kaldım yalnız. Cahillerden işitmedim bir güzel söz. Bilge gitti cahiller kaldı çekdim üzüntü. Yolu bulamayıp şaşkın olup kaldım ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Hoca cahillerden güzel bir söz işitmediği gibi, bilge gittikten sonra cahillerle bir arada kaldığı için çok üzüldüğünü, menzile giden yolu da bulamayıp şaşkın kala kaldığını ifade ediyor.

*

Ayrılık yarası ezdi bağrımı hani dert ortağı. Bilge toprak cahillerin göğsü yüksek. Ayet hadis beyan etsem beğenmez. Göğsümü deştiniz dert ve gama doldum işte.
AÇIKLAMALAR:
        Bilgeden ayrı olmanın canını yaraladığını, bu yaranın bağrını ezdiğini söyleyen Hoca Ahmet, yetmezmiş gibi dert ortağı da bulamamış. Bundan şikayet ederken, bilgenin toprak gibi mütevazı, cahillerin ise kendilerini beğenmişliklerinden ve kendilerini yüksek görmelerinden bu da yetmezmiş gibi Hakk’ın ayetlerini veya peygamberin mukaddes sözlerini hor gördüklerini söylüyor. Bu halin ise göğsünü deştiğini ve onu dert ve gamla doldurduğunu beyan ediyor.

*

Dert ve halet azıp coştu var mı tabip. Arzı halim sana söyleyim sadece sevgili. Bütün talipler pay aldı ben nasipsiz. Pay isteyip iki büklüm olup geldim ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Bütün bu haller ve bu hallerin getirdiği dertler o kadar azıp coştu ki beni bu ıstıraplardan kurtaracak bir hekim aramam gerekti. Bu ıstıraplı hallerimi senin yüce makamına yani sadece sana söylüyorum ey sevgili. Senden kim talepkâr oldu ise pay aldı. Ben nasipsizim. Huzurunda iki büklüm olarak şimdi ben de pay istemeye geldim işte.

*

Evini-barkını terk eyleyip pay al. Ey habersiz dünya işini geriye koy. Allah sahi lütfunu görüp hayran kal. Görürüm deyip yok olup geldim ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Ey hiçbir şeyden haberi olmayan! Dünya işleriyle yoğun olarak meşgul olmaktan başını kaldır da yalancı dünyayı terk edip, sahi ve gerçek olan Allah’ın lütuflarını görüp hayran kal. Evimi barkımı terk ederek, kendi varlığımdan geçerek, kendimi yok sayarak, Allah’ın sahi, gerçek lütuflarından pay almak için görürüm deyip geldim ben işte.

*

Ben ikinci defteri dedim size yadigâr. Ruhumdan medet isteyip okuyun zinhar. Dua eyledim vasıl eylesin Allah. Rahman malikim arz etmeye geldim ben işte.
AÇIKALAMALAR:
        Hoca Ahmet ikinci defteri müritlerine yadigâr olarak yazıp tamamlamıştır. Bunu okurken, Hoca’nın ruhundan imdat isteyerek okuyun ki anlayasınız. Hoca, bunu okuyanların Allah’a ulaşmaları için dua ettiğini söylüyor. Kendisine sahip olan Rahman’a bu duaları arz etmeye geldiğini açıklıyor.

*

Hikmetimden nasip alan göze sürsün. İhlâs ile göze sürüp cemal görsün. Şartı odur riyazete boyun sunsun. Canlar geçip sevgiliyi gördüm ben işte.
AÇIKALAMALAR:
        Hoca’nın hikmetlerinden nasip alan her kişi, Allah’a hamd ederek ve inanarak dua edip iki elinin parmak uçlarını göz kapaklarına hafifçe bastırarak âmin diyerek ellerini gözüne sürerse ellerinde biriken hayat enerjisini gözlerine intikal ettirsin. Hayat enerjisinin vücudunda ve ellerinde birikmesi ve bu mukaddes nurun bütün bedenini kaplaması için, kişi bütün mevcudiyetini riyazete adasın. Eğer böyle yaparsa parmak uçlarında biriken o mukaddes nur   
ihlas ile yani büyük bir samimiyet ve inançla göze sürülürse, kişi mutlaka cemal görür. Canlardan geçip sevgiliyi gördüm diyen Hoca bu hikmetinde önemli bir sırrı da açıklıyor.

*

Cemal için dilenci oldum “Âmin” deyiniz. Ey talipler halimi görüp gamımı yeyiniz. Yolda kalan kul Ahmet’e yol veriniz. Yolu arayıp dilenci olup geldim ben işte.
AÇIKALAMALAR:
        Hoca Ahmet, “cemal için dilenci oldum” diyor. Burada cemal için yalvarıcı olduğunu anlatmak istiyor. İşin sırrı yukarıda da belirttiğimiz gibi “Âmin”i doğru söyleyip, parmakları göz kapaklarına
hafifçe bastırmaktır. Hoca taliplere “halimi görüp gamımı yeyin” diyor yani riyazata çok vakit ayırıp, cemal için şiddetli istek sahibi olun bu işi dert edinerek onun gamını üslenin demek istiyor. Bu konuda devamlı tarz ve usul yani yol arayıp, dilenci olmak yani devamlı dua etmek gerektiğini ifade ediyor.

*

Kul hoca Ahmet dilenci olsan Hakk’a ol. Başın ile erenlere hizmet kıl. İlgi bulursan halka kurup sohbet kıl. Halka içinde âgâh olup durdum ben işte.
AÇIKLAMALAR:
        Allah’ın kulu olduğu açıkça ortada olan Hoca Ahmet dilenci olsan Hakk’a ol demekle çok geniş manada bir tavsiyede bulunuyor. Erenlere başınla derken canla başla hizmet kıl, başın içindeki beyini çalıştırarak hizmetini tefekkürle de taçlandır demek istiyor. Ayrıca ilgi bulursan halka kurup âgâh (aydınlanmak) olup durdum ben işte diyor.  (Erenler camide daire şeklinde oturarak Hak sohbeti ederlerdi. Böyle olunca herkesin tecrübesi ve bilgisi paylaşıldığından birçok yeni gerçeklere ulaşılırdı.)